Na tyłach Domu Towarowego „Renoma” we Wrocławiu przy ul. Czystej znajdował się profesjonalny sklep sportowy. Nie ma po nim śladu. Czyżby pandemia? W jego pobliżu znajduje się jeden z ciekawszych pomników, „Fontanna pamięci”. Pisałem o nim nie raz, jest to moim zdaniem jedno z ciekawszych pomysłów, jak można upamiętniać doświadczenie migracji jako ludzki los, bez zbędnych emocji, bez narodowych konotacji. Dzisiaj stoi zapomniany, fontanna nie działa, dno basenu jest zakryte folią (znajdowały się tam dużych rozmiarów klucze). Nie wiem, kto jest właścicielem, kto jest odpowiedzialny za jego utrzymanie i konserwację. Pomnik w tym stanie i w tak prestiżowym miejscu nie najlepiej świadczy o naszym mieście.
Wrocławska wystawa na 30-lecie polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie
Trzydziesta rocznica podpisania traktatu o dobrym sąsiedztwie stała się, bo stać się musiała, okazją do przypomnienia okoliczności jego zawarcia, jak i efektów. Wprawdzie okoliczności polityczne nie są, mówiąc eufemistycznie, sprzyjające, jednak zorganizowano konferencje i dyskusje, ukazały się publikacje o historycznej genezie i realizacji układu. We Wrocławiu odsłonięto wystawę plenerową pt. „Sąsiedzi w Europie. 30 rocznica polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie”, którą przygotowały wspólnie Centrum Historii Zajezdnia, Miasto Wrocław oraz Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. Czy udało się na kilkunastu tablicach pokazać najistotniejsze elementy tego politycznego przełomu i jego konsekwencje? Czy znaleziono odpowiednie proporcję między historyczną genezą i kontekstem polsko-niemieckich relacji a ich współczesnym rozwojem?
Odkrywanie śladów po latach
Ostatnia 75. rocznica zakończenia II wojny światowej, którą obchodziliśmy w ubiegłym roku, zwróciła raz jeszcze uwagę na to wydarzenie a także jego wielowymiarowe i długotrwałe skutki. Przypomniano wielkie konferencje w Jałcie i Poczdamie oraz podstawy nowego powojennego ładu. Mniejszą uwagę poświęcono tym razem losom ludności cywilnej, jednostkowym tragediom, dotykającym miliony niezależnie od ich narodowości. Może to nieco dziwić, ponieważ dotąd taka optyka oddolnego doświadczenia i przeżycia była bardzo podkreślana. Dostępnych jest wiele świadectw, które stanowią nawet po wielu dekadach poruszający materiał. Czy to oznacza, że temat został już wyczerpany, a nasza uwaga głownie koncentruje się teraz na sprawach bieżących? Nie jest łatwo odpowiedzieć na to pytanie w jednoznaczny sposób. (więcej…)
Historyczne analogie
Za kilka dni będziemy obchodzić 50 rocznicę uklęknięcia zachodnioniemieckiego kanclerza, Willy’ego Brandta przed Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie. W Niemczech przygotowania do rocznicy idą pełną parą. Niemiecka mennica wypuściła monetę 2 euro z sylwetką klęczącego kanclerza, natomiast niemiecka poczta wprowadziła do obiegu znaczek o wartości 110 centów także z tym wizerunkiem. Czy w Polsce przygotowuje się podobne działania? Ponieważ takie rzeczy planuje się z dużym wyprzedzeniem, pytanie jest z rodzaju retorycznych. Czy nasi rządzący mają jakiś problem z tą rocznicą i jej odpowiednim upamiętnieniem? Jaki jest stan relacji między obu państwami? Jakie różnice w relacjach polsko-niemieckich istnieją między rokiem 1970 a 2020? Choć dzisiaj wpływają na nas inne uwarunkowania, kwestia braku należytego zrozumienia symbolicznego gestu niemieckiego polityka i noblisty nasuwa mimo wszystko pewne analogie. (więcej…)
Jak opowiadać o Wrześniu 1939 roku?
Pytanie to zadajemy sobie co roku. Choć minęły dziesiątki lat od wybuchu II wojny światowej, niedługo będziemy mówić o stuleciu tego wydarzenia, jest ono nadal zasadne. W ostatnich dniach poproszono mnie o różne wypowiedzi na ten temat. Pretekstem były bezsprzecznie zbliżająca się rocznica, ale też dyskusja nad tzw. Polendenkmal, pomnikiem w centrum Berlina upamiętniającym niemieckie zbrodnie na obywatelach Polski w czasie II wojny światowej. Trudności z realizacją tego projektu w ostatnich latach postawiły przed opinią publiczną pytania o stan wiedzy i pamięci o Wrześniu 1939 roku i II wojnie światowej w Niemczech. Mimo wielu krytycznych uwag pod adresem naszych zachodnich sąsiadów, które w Polsce chętnie się formułuje, wydaje się, że zainteresowane osoby nie mają większych problemów, by sięgnąć po ważne publikacje czy wartościowe dokumentacje filmowe. Doszedł do nich ostatnio ciekawy projekt, na który warto zwrócić uwagę.
(więcej…)