Jednym z głównych członków założycieli Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami (dalej NLZOG) był germanista, etnograf, dr Siegfried Emmo Eulen. W czasie pracy na historią Związku nie znalazłem na jego temat prawie żadnych informacji. Nie było ich w internecie, nawet na stronach Związku. Również niemiecka Wikipedia milczała na ten temat, podobnie jak ostatnie wydanie leksykonu Brockhausa, oraz specjalistyczne leksykony biograficzne. Wobec tego skontaktowałem się z archiwum NLSOG. Otrzymałem nieco materiałów. Na ich podstawie napisałem pierwszy wpis. Znaki zapytania jednak pozostały. Archiwum dokładniej przejrzało swoje zasoby i dosłało mi nowe materiały, które dają częściową odpowiedź na pytania związane z okresem po 1933 r. Po raz pierwszy zamieszczam też niektóre zdjęcia ze zbiorów archiwum NLSOG.
Rok 1933 stanowił przełom w dziejach Związku i dalszych losach S. M. Eulena. W pierwszych miesiącach po przejęciu władzy nazistom udało się przeprowadzić zmianę statutu organizacji, w grudniu 1933 r. na walnym zgromadzeniu jej nowym przewodniczącym wybrano Eulena (z tytułem Bundesführer’a). A w statucie wprowadzono zgodną z „duchem czasu” zasadę wodzowską. Sam Eulen w czerwcu 1933 r. został członkiem NSDAP z – co mogło zaskakiwać – niski numerem w legitymacji partyjnej.
Organizację zglajszaltowano bez problemów, co pośrednio może świadczyć o tym, że już wcześniej była nastrojami i poglądami swych członków bliska nazistom. W listopadzie 1934 r. Eulen nakazał przedstawicielom organizacji w terenie złożenie wieńców na grobach i miejscach pamięci zwolenników Hitlera, którzy zginęli 9 listopada w czasie puczu monachijskiego. W maju 1938 r. zarząd organizacji postanowił przyjmować w swoje szeregi jedynie niemieckich obywateli Rzeszy i volksdeutschów. W ten sposób zrealizowano zasady ustaw norymberskich z 1935 r. W czerwcu 1939 r. Eulen należał do co najmniej ośmiu organizacji nazistowskich.
W 1939 r. zmobilizowano go do wojska. Został szefem kompanii (Chef der 1. Kopanie im I. Bataillon des I. R. 16). Uczestniczył w agresji na Polskę i walczył pod Kutnem. Po przejęciu przez Wehrmacht opieki nad Niemieckim Ludowym Związkiem Opieki nad Grobami, Eulena wezwano do Berlina. W 1940 r. uczestniczył w napaści na Holandię, potem Belgię. W 1942 r. wziął udział w wojnie przeciwko ZSRR. W 1944 r. wrócił do Oldenburga i został mianowany dowódcą batalionu uzupełnień (Ersatzbataillons I. R. 16). Do jego zadań należało m. in. patrolowanie wybrzeża. W Sylwestra 1944 r. w czasie podróży służbowej między granicą niemiecką a Mozą (po stronie holenderskiej) został przypadkowo postrzelony w czasie ćwiczeń niemieckiej dywizji spadochronowej. Z powodu odniesionych ran zmarł 20 stycznia 1945 r. Pochowano go początkowo na cmentarzu w Kevelaer, a później przeniesiono go na cmentarz wojenny k. Weeze.
W 1950 r. w otwarciu tego cmentarza uczestniczył prezydent RFN, Theodor Heuss. Podobno miał się dłużej zatrzymać przy grobie Eulena. O jego zasługach przypomina tablica pamiątkowa, którą umieszczono na głównym placu obok krzyży. „Ten, który w pamięci narodu stworzył grób żołnierza, znalazł tutaj jako żołnierz swój grób. Narodzie, pamiętaj o swych zmarłych. Siegfried Emmo Eulen”.
W RFN w 1952 r. ufundowano odznaczenie za szeczególne zasługi, które nazwano imieniem i nazwiskiem Eulena (Siegfried-Eulen-Plakette). Nie wszyscy zgadzali się z takim rozwiązaniem. Świężo w pamięci były związki z nazistami. Z powodu tej krytyki w 1963 r. zrezygnowano z dalszego wręczania tego odznaczenia.
Wskazówki bibliograficzne:
Sabine Stamer, Helden von gestern. Vergessen über den Gräbern: An der deutschen Kriegsgräberfürsorge sind nach wie vor ehemalige Waffen-SS-Männer beteiligt, „Die Zeit”, 1987, 47.
