To było moje pierwsze doświadczenie z inicjatywą „Pociąg do kultury“ (Kulturzug), która łączy stolicę Niemiec ze stolicą Dolnego Śląska. Poproszono mnie o wygłoszenie wykładu o Polakach we Wrocławiu przed 1939 rokiem i zorganizowanie po przyjeździe zwiedzania miasta ich śladami. Po wykładzie wywiązała się ciekawa dyskusja z uczestnikami tego nietypowego wyjazdu. We Wrocławiu zaś mogłem poczynić różne obserwacje, do których jakoś dotąd w codziennym zabieganiu nie doszedłem. Zaskoczył mnie m.in. brak w muzeum naszej uczelni gabloty, która byłaby poświęcona Polakom pracującym czy studiującym przed 1939 rokiem. Historia ich organizacji również jest nieobecna. (więcej…)
Leksykon Polactwa w Niemczech. Wydanie po latach
Ukazanie się tej publikacji to dla mnie szczególny moment. Po wielu latach starań udało się w końcu wydać drugą, nieznaną część Leksykonu Polactwa w Niemczech. Jej druk uniemożliwił wybuch II wojny światowej. Twórcy Leksykonu chcieli, aby ten tom stał się swego rodzaju pomnikiem polskiej mniejszości, miał pokazać zasięg, historyczne dziedzictwo, ale też współczesną dzialalność oraz dorobek polskiej wspólnoty w Niemczech. Dotąd czytelnikom znane było tylko wydanie fototypiczne z początku lat 70 obejmujące hasła A-P. Zawierało obok tekstu liczne fotografie, dzisiaj wielokrotnie o znaczeniu historycznym. Publikacja drugiej części, opartej na odnalezionym w Niemczech maszynopisie, kończy po wielu dekadach ten ambitny projekt wydawniczy. Jednocześnie może zachęcić do dalszych poszukiwań. Być może gdzieś przechowywana jest dokumentacja ikonograficzna.
Internetowe niespodzianki
Przydatny atlas
Kilka lat temu z inicjatywy ówczesnego ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego opublikowano Atlas obecności polskiej za granicą. W przejrzystej i atrakcyjnej formie przedstawiono w nim rozmieszczenie Polaków w świecie, ich status prawny, główne organizacje, aktualne problemy. Zainteresowała mnie część poświęcona Polakom w Niemczech. Zawarte w niej podstawowe informacje zilustrowano ciekawymi mapami tematycznymi. To chyba pierwsza publikacja tego typu. Może być bardzo przydatna, także w różnych publicznych dyskusjach na temat polskich skupisk w świecie.
Wizytówka Polaków w Niemczech
Koniunktura na historię w internecie trwa w najlepsze. W ostatnich tygodniach pojawiło się kilka ciekawych stron internetowych, które popularyzują osoby lub historyczne wydarzenia. Dzisiaj w Bochum uruchomiono nową stronę, poświęconą Polakom w Niemczech. Jej organizator, Centrum Dokumentacji Historia i Kultura Polaków w Niemczech, postawił sobie ambitne zadanie stworzenia rozbudowanego portalu historycznego. Ma się składać z kilka modułów, m.in. Atlas Miejsc Pamięci, Encyclopaedia Polonica i inne. A w nich opracowania, dokumenty, fotografie, relacje świadków, filmy… Pierwsze opracowania w Atlasie Miejsc Pamięci są już dostępne, pełnią rolę zwiastnów dalszych treści. Niewątpliwie będzie to ważny instrument popularyzacji wiedzy o Polakach w Niemczech.