Z pewnym opóźnieniem zapoznałem się z przesłaniem 400 krewnych członków niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej, które opublikowano z okazji kolejnej rocznicy zamachu na A. Hitlera 20 lipca 1944 roku1. O ile niektóre sformułowania mogą być uznane za dyskusyjne (m. in. wizja/e Europy po II wojnie czy wymienienie różnych odłamów opozycji w jednym szeregu), to warto ten głos odnotować. Ważne jest bowiem zdecydowanie proeuropejskie przesłanie i jednoznaczne określenie zagrożeń dla Europy. Poniżej podaję moje tłumaczenie „Przesłania czterystu“. (więcej…)
Protest przy Rosenstrasse
Za kilka dni, 27 lutego, przypada 75. rocznica rocznica ostatniej deportacji Żydów z Niemiec (tzw. stara Rzesza) do KL Auschwitz. Wtedy też doszło do wystąpienia w centrum Berlina, który do historii przeszedł jako „protest kobiet” przy Rosenstrasse. Trwał przez tydzień, wzięło w nim udział ok. 200. osób. Protestowano przeciwko zatrzymaniu żydowskich członków tzw. małżeństw mieszanych. Wydarzenia te, bez precedensu w III Rzeszy, były dowodem wielkiej odwagi cywilnej, do dzisiaj budzą też duże zainteresowanie. (więcej…)
Problemy wizerunkowe?
Nie gasną komentarze na temat pobytu polskiego premiera, M. Morawieckiego na Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium 17 lutego b.r. Zwłaszcza dwa wydarzenia znalazły sie w centrum zainteresowania. Pierwsze, wielokrotnie oceniane, to niefortunne (co najmniej!) słowa o (współ-)sprawstwie żydowskim podczas Shoa, które padły w odpowiedzi na pytanie izraelskiego dziennikarza. Drugie, bardziej interesujące polskiego obserwatora, to złożenie wieńca na grobie żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej na cmentarzu Perlacher Forst. Oba potraktować można – pamiętając o zapowiedziach polskiej „ofensywy wdzięku” na europejskich salonach – jako kompromitujące wpadki wizerunkowe. Można było ich stosunkowo łatwo uniknąć. Gdyby chciano… Na cmentarzu Perlacher Forst pochowani są członkowie Białej Róży, grupy opozycji antyhitlerowskiej, skazani na śmierć za kolportaż antynazistowskich ulotek. Potępiali w nich m.in. mord na polskiej inteligencji i Holokaust. Wczoraj minęła 75. rocznica ich stracenia. (więcej…)
Rozmowa, która się nie odbyła?
Jeden z elementów wystawy w Krzyżowej pt. „Odwaga i pojednanie“ poświęcono oporowi i walce z nazizmem. Po jednej stronie znalazły się informacje o polskim ruchu oporu. Pokazano jego rozbudowaną strukturę z pomocą specjalnego schematu. Naprzeciwko umieszczono wizerunek Helmutha Jamesa von Moltke, właściciela Krzyżowej i czołowego przedstawiciela niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej. Jest to artystycznie przetworzona fotografia wykonana w czasie jednej z rozpraw sądowych, w trakcie których skazywano wewnętrznych przeciwników Hitlera. Krótka informacja obok portretu przybliża historię grupy opozycyjnej nazwanej na potrzeby śledztwa „Kręgiem z Krzyżowej“. Świadomie lub nieświadomie autorzy zwrócili uwagę na przepaść między obu formami odrzucenia rządów totalitarnych, między prawdziwym państwem podziemnym a niewielkimi grupami niemieckich opozycjonistów. Ogólny cel był wspólny: Niemcy i Europa, w tym oczywiście Polska, bez Hitlera. Czy jednak dawał on podstawy do jakiejś formy kontaktów, nie mówiąc o współdziałaniu?
Niemiecka polityka historyczna par excellence
Wczoraj rozpoczęła się piąta edycja szkoły letniej, którą CSNE U. Wr. organizuje wraz z LMU w Monachium i Centrum Studiów Niemieckich (CIERA) w Paryżu. Tegoroczne spotkanie, zorganizowane tym razem w stolicy Bawarii, poświęciliśmy różnym koncepcjom Europy. Przed rokiem, gdy ustalaliśmy temat obrad szkoły, nie wiedzieliśmy, że będzie on tak aktualny. Wczoraj media doniosły o wznowieniu kontroli granicznych na południu Niemiec, w kierunku Dortmundu wyruszył pociąg z kolejnymi uciekinierami, a wewnątrz gremiów europejskich zaostrza się kryzys na tle przyjmowania uchodźców. W szkole uczestniczą młodzi ludzie z wielu krajów europejskich, a także z Azji i Ameryki Północnej. Dziś zwiedzaliśmy miejsce pamięci poświęcone grupie opozycji antyhitlerowskiej, Weisse Rose / Biała Róża. Prezentacja pracy tej placówki przyniosła nam wiele tematów do dyskusji o niemieckiej polityce historycznej.