W roku 2016 ok. 1 miliona osób złożyło wniosek o azyl w krajach UE. Co wiedzą nowi przybysze o Europie? Czy zdają sobie sprawę, że nasz kontynent nie zawsze wyglądał tak „kwitnąco“, dostatnio i bezpiecznie? Wystarczy przecież sięgnąć do zdjęć sprzed kilku dziesięcioleci, by pokazać coś odwrotnego. Pokój w Europie osiągnięto i zbudowano jej zamożność jedynie dzięki ogromnemu wysiłkowi Europejczyków, wyczerpanych, wykrwawionych i zubożonych dwiema wojnami. Koniecznym warunkiem było też rozpoczęcie procesu zbliżenia między narodami. Na różne oblicza Europy postanowił zwrócić uwagę Thomas Dworzak, niemiecki fotograf, członek prestiżowej agencji fotograficznej „Magnum“. Efektem jego rocznej pracy jest pięknie wydany album z podstawowymi informacjami o naszym kontynencie, który dostępny jest w wersji elektronicznej w kilku językach, także w farsi i po arabsku.
Według danych UNHCR w tym roku ok. 65 milionów ludzi uciekało przed głodem, wojną czy terrorem. Wojna domowa w Syrii powoduje kolejne fale ucieczek. Część ich uczestników dociera także do Europy. W tym roku prawie milion osób złożyło wniosek o azyl w UE, przede wszystkim pochodziły one z Syrii, Afganistanu i Iraku.
Czy jest to dla Europy nowa sytuacja? Nasz kontynent stale był świadkiem migracji różnego typu. W XIX w. popłyneła stąd potężna wielomilionowa fala emigracji, przede wszystkich „za chlebem“, ale nie tylko. W XX wieku dwie wojny światowe zmieniły granice państw, wywołały milionowe migracje przymusowe, masowych przemieszczeń dokonywały także totalitarne reżymy radziecki i niemiecki. W świeżej pamięci mamy z pewnością jeszcze zdjęcia migrantów z byłej Jugosławii, uciekających i wypędzanych przez swych sąsiadów w latach 90. XX w. Nie bez powodu jednym z określeń minionego stulecia był „wiek migracji“. Pośród uchodźców i emigrantów niemało było i Polaków.
Zjawisko migracji, także wymuszonej, nie jest więc niczym nowym, być może novum obecnej jest jej masowość i „medialność“ (oglądamy ich przebieg niejako na bieżąco), pochodzenie (z państw pozaeuropejskich, z pozazachodnich kręgów kulturowych). Co wiedzą uciekinierzy i uchodźcy o naszym kontynencie? Czy znają jego przeszłość i drogę do obecnej zamożności i swobód obywatelskich?
Pomysł właściwie nie jest odkrywczy, przewodniki i poradniki to lektury pierwszej potrzeby, z pewnością jest więc bardzo potrzebny. Jeden z niemieckich fotografów, członek prestiżowej agencji fotograficznej „Magnum“, Thomas Dworzak, postanowił przygotować publikację, która informowałaby o naszym kontynencie, jego przeszłości, ale przede wszystkim jego teraźniejszości. Do współpracy zaprosił dziennikarzy oraz innych kolegów fotografów. Agencja „Magnum“ użyczyła zdjęć. By przybliżyć dzień powszechni Europy, Dworzak sfotografował różne przedmioty codziennego użytku.
Powstała bardzo ciekawa publikacja, która z pewnością stanowić może ważny przewodnik dla tych wszystkich, którzy tu (już chciałem napisać „u nas”…) szukają schronienia. Jest dostępna w kilku językach, można ją bez problemu skopiować na twardy dysk. Stanowi też swego rodzaju autoportret Europy, a właściwie jej zachodniej części. Mówi o krajach, które migranci najchętniej wybierają, ale też o tych, które ich przyjmują, co w dzisiejszej sytuacji dalece się pokrywa.
Zob.
Olivier Laurent, A New Guidebook Aims to Inform Refugees About Europe, „Time“, 20.12.2016.
Niemal milion wniosków o azyl w Unii Europejskiej złożonych w 9 miesięcy, „Wrost“, 31.12.2016.
