Na tą publikację czekało dużo osób. Przypominam sobie rozmowy z autorem, który informował o etapach jej powstania. Książka jest bowiem potrzebna. Stale rośnie liczba Polaków, odwiedzających stolicę Saksonii, Drezno. Często są to weekendowe wypady. Z pewnością wystarczają, by nabrać ochoty i wrócić tu ponownie. Pomocą w wędrówkach ulicami Drezna może być nareszcie polsko-niemiecka publikacja Wolfganga Nichta, członka Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Saksonii (Deutsch-Polnische Gesellschaft Sachsen e.V.) pt. Polacy w historii Drezna. Opowiada o naszych rodakach, którzy od końca XVII wieku nie tylko odwiedzali miasto nad Łabą, ale i pozostawali tu na nieraz wiele lat.
Nie pamiętam, ile razy byłem w tym roku w Dreźnie. Z pewnością kilka. Raz był to wykład, innym razem konferencja. Za każdym razem miałem okazję obejrzeć inną część Drezna. Miasto zmienia się na naszych oczach, w centrum coraz mniej jest wolnych przestrzeni, które pozostały po II wojnie światowej. Rekonstruowane są dawne budynki, stawia się nowe domy. Drezno przyciąga wiele tysięcy turystów. Stolica Saksonii od dziesięcioleci kusi swymi zbiorami malarstwa dawnego i współczesnego. Zachęca też do wizyty w słynnej operze (Semperoper). W tym roku interesowały mnie przykłady upamiętnienia w przestrzeni miejskiej Drezna wydarzeń 1989 r. Zastanawiałem się, czy możliwa jest tu realizacji podobnego projektu, jak multimedialna mapa Wrocławia w 1989 r. Spotkało mnie rozczarowanie. Znalazłem – i to z trudem – jedynie tablicę pamiątkową na budynku dworca. Nie jest ona zbytnio eksponowana. Wisi za … budką telefoniczną. Jednak rok 1989 r. w Dreźnie obfitował w wydarzenia i jest wart osobnego wpisu.
W czasie moich pobytów w Dreźnie często słyszałem na ulicach język polski. Z pewnością liczba gości z naszego kraju będzie wzrastać. Do rąk zainteresowanych polskimi śladami w mieście trafia właśnie polsko-niemiecka publikacja członka Towarzystwa Polsko-Niemieckiego, Wolfganga Nichta pt. „Polacy w historii Drezna“. Autor świadomie zrezygnował z tradycyjnego kreślenia historii miasta i polskiej w nim obecności. Zainteresowany czytelnik może zapoznać się z tą problematyką z innych publikacji. Zaproponował inne rozwiązanie. Zamieścił biogramy znaczących Polaków, którzy zawitali do Drezna. Wskazał na trzy okresy, kiedy obecność naszych rodaków była bardzo widoczna. Były to okres unii polsko-saskiej w latach 1697-1763, polskiej emigracji porozbiorowej, zwłaszcza po upadku powstania listopadowego oraz okres II wojny światowej. O tych dwóch wcześniejszych dużo wiemy, lata II wojny światowej nadal są mało znane. W Dreźnie wykonywano wyroki śmierci na Polakach skazanych za działalność w ruchu oporu. Dzisiaj w tym miejscu, przy Münchnerplatz, znajduje się miejsce pamięci ich upamiętniające. W czasie wojny zatrudniano w zakładach drezdeńskich tysiące polskich robotników przemysłowych. Część z nich nie przeżyła wojny, pochowano ich na cmentarzach w mieście. Biogramy niektórych z nich także znalazły się w publikacji.
Bez wątpienia publikacja Wolfganga Nichta, choć niezbyt obszerna, dobrze i ciekawie informuje o polskiej obecności w mieście nad Łabą. Przybliża niemieckim czytelnikom Polaków związanych z miastem, pokazuje ich wkład w kulturę Polski i Niemiec. Polskim odbiorcom zwraca uwagę na fakt, że polska obecność w Niemczech jest wielowątkowa, nigdy nie ograniczała się jedynie do emigracji zarobkowej. W XIX wieku Niemcy były miejscem azylu politycznego dla polskich działaczy niepodległościowych. W Dreźnie zatrzymywali się, by nabrać sił, wyleczyć rany przed dalszą emigracją na Zachód. Być może w przyszłości dzięki tego rodzaju publikacjom będzie można stworzyć mapę polskiej obecności w Dreźnie i z jej pomocą zachęcić do tematycznego zwiedzania miasta.
Książką ukazała się w niemieckim wydawnictwie Senfkorn Verlag w Görlitz. W przyszłości życzyłbym sobie, by z większą dbałością wydawca podchodził do korekty. W wersji polskiej znalazły się błędy w tłumaczeniu, pomyłki w datach. Także literówki utrudniają lekturę. Niezależnie od tych potknięć, publikację warto mieć na swojej półce i korzystać w niej w czasie kolejnych wypraw do Drezna.
Wolfgang Nicht, Polach w historii Drezna / Die Polen in der Geschichte Dresdens, Görlitz: Deutsch-Polnische Gesellschaft Sachsen e.V., 2014, ss. 128.
Panu Ruchniewiczowi należy publicznie podziękować za wkład, który wnosi w budowę dobrych stosunków polsko-niemieckich i za to, że upublicznia informacje o związkach Polaków z Dreznem. Dziękuję Panie Krzysztofie.