Fotografia wpływa na nas w sposób bezpośredni, narzuca postrzeganie otoczenia, zaszczepia na zawsze pewne obrazy. Mimo upływu lat i zmian technologicznych, medium to nadal cieszy się wielkim zainteresowaniem, fascynuje i ciągle inspiruje różne działania artystyczne. W 2005 roku w Gdańsku w sąsiedztwie historycznego budynku Poczty Polskiej zrealizowano ciekawą instalację artystyczną. Jej autorami byli Dagna Anna Zielińska i Wojciech Narloch, a punktem wyjścia historyczne zdjęcie, jedno z przedstawień ikonicznych początku II wojny światowej.
Zdjęcia z walk o Pocztę Polską w Gdańsku 1 września 1939 r. należą do najczęściej reprodukowanych obrazów początku wojny. Wśród nich jest fotografia grupy pocztowców już po kapitulacji. Stoją pod murem z podniesionymi rękami. Naprzeciw niemieccy żołnierze.
Na temat przebiegu walk o Pocztę Polską znajdziemy wiele publikacji. Jedną z ostatnich poświęconych tym wydarzeniom oraz obchodzeniu się z pamięcią o nich po 1945 r. napisał historyk z Muzeum II Wojny Światowej, Jan Daniluk (zapis bibliograficzny poniżej). W internecie znalazłem też interesujące informacje o nowych, nieznanych szerzej zdjęciach, które wykonali niemieccy fotografowie. Linki do tych tekstów także poniżej.
Fotografia z pocztowcami, choć tak znana, jest ciągle zagadką. Nie wiadomo kto był autorem. Można tylko domniemywać, że był to jeden z dwóch gdańskich fotografów, Hans Sönnke lub Walter Otto Lulinski, którzy zostali wcieleni do jednostki propagandowej Grupy Eberhardt’a. Dotąd najbardziej znane były zdjęcia Sönnke’go i jemu przypisuje się wykonanie wspomnianego powyżej zdjęcia. W 2015 r. IPN zakupił album drugiego ze wspomnianych fotografów, Lulinskiego, w którym znalazło się ponad 130 zdjęć z dni walk o Gdańsk, w tym również wykonane w rejonie Poczty Polskiej.
Zdjęcie z grupą pocztowców stojących pod ścianą zainspirowało parę artystów, Dagnę Annę Zielińską i Wojciecha Narlocha do wykonania dzieła przypominającego tamten moment. Na ceglanym murze umieścili powiększone do naturalnych rozmiarów sylwetki aresztowanych, a w dalszej części ściany płytki z odciskami fragmentów dłoni, które przymocowano na wysokość wyciągniętych rąk dorosłego człowieka. Tak jakby stojący tu niegdyś bezbronni ludzie pozostawili ślad swej klęski i zapowiedź swego tragicznego losu. Instalację uzupełnia cytat z jednej z pieśni Jana Kochanowskiego: „Przeto chciejmy wziąć przed się myśli godne siebie (…)“.
Zob. także:
Grażyna Antoniewicz, Zdjęcia osobistego fotografa Hitlera, Heinricha Hoffmana, „Dziennik Bałtycki“, 2.10.2012.
Jan Daniluk, Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku, Warszawa 2014.
Tomasz Stempowski, Walka o Danzig, „pamiec.pl“, 2015, nr 9, s. 10-13.
