Od kilku miesięcy trwają różne kampanie informacyjne, które mają nas uwrażliwić na kłamliwe / zmyślone informacje. Powstały krótkie filmy, w prasie można znaleźć kolejne artykuły. Moją uwagę zwróciła prostą infografika. Może się okazać przydatna na przykład w szkołach, które powinny zwracać uwagę młodym ludziom na konieczność krytycznego podejścia do „zalewu“ (szumu) informacyjnego. Jest ona dostępna w różnych językach (niestety, nadal brak polskiej wersji).
Rozwój mediów społecznościowych, które stały się ogromną konkurencją dla tradycyjnych kanałów komunikacji, i szybkość przekazywania informacji przez internet, mają swoje dobre i złe strony. W ostatnich miesiącach przede wszystkim zwraca się uwagę na te drugie. W ubiegłym roku słowo „postfaktyczny“ stało się słowem roku, a określenie „fałszywa / kłamliwa informacja” (fake news) anglicyzmem roku.
Problem ten jest przedmiotem wielu kontrdziałań. Powstały różne programy informacyjne, ukazują się artykuły prasowe. Międzynarodowe Stowarzyszenie Bibliotekarzy (IFLA) opublikowało inforgrafikę „How to spot fakce news”, która jest dostępna w różnych językach (szkoda, że brak polskiej wersji). Zwraca ona uwagę, że należy uczyć się – brzmi to tylko na pozór banalnie – krytycznego obchodzenia z informacjami cyfrowymi. Wykorzystano osiem symboli graficznych, obrazujących kolejne kroki postępowania odpowiedzialnego czytelnika. Pierwszy zachęca do bacznego zwrócenia uwagi na źródło, drugi na uważną lekturę całości tekstu (lektura nagłówka nie wystarcza), trzeci namawia do sprawdzenia autora tekstu (m.in. czy taki autor istnieje w rzeczywistości), czwarty do sprawdzenia źródeł (m.in. przytaczanych linków), piąty odnosi się do skontrolowania daty publikacji, szósty określenia charakteru tekstu (być może chodzi jedynie o satyrę, żart), siódmy i ósmy odnoszą się do dodatkowej weryfikacji. Należy więc zastanowić się, czy podana informacja odpowiada naszemu stanowi wiedzy, a w przypadku jej braku należy skorzystać z pomocy eksperta.
Proste? Oczywiste? Tak, bardzo. Więc, czemu o tym tak często zapominamy? Wykaz tych prostych zasad z powodzeniem można wykorzystać na przykład w pracy z uczniami, których od wczesnych lat należy przygotowywać do aktywnej i krytycznej obecności w świecie cyfrowym. Inforgrafika IFLA może być tutaj praktyczną pomocą, gotowym scenariuszem zadania domowego.
