Trzydziesta rocznica podpisania traktatu o dobrym sąsiedztwie stała się, bo stać się musiała, okazją do przypomnienia okoliczności jego zawarcia, jak i efektów. Wprawdzie okoliczności polityczne nie są, mówiąc eufemistycznie, sprzyjające, jednak zorganizowano konferencje i dyskusje, ukazały się publikacje o historycznej genezie i realizacji układu. We Wrocławiu odsłonięto wystawę plenerową pt. „Sąsiedzi w Europie. 30 rocznica polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie”, którą przygotowały wspólnie Centrum Historii Zajezdnia, Miasto Wrocław oraz Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. Czy udało się na kilkunastu tablicach pokazać najistotniejsze elementy tego politycznego przełomu i jego konsekwencje? Czy znaleziono odpowiednie proporcję między historyczną genezą i kontekstem polsko-niemieckich relacji a ich współczesnym rozwojem?
„Nieme świadectwa”
Wydawało się, że już wszystko wiemy o wybuchu II wojny światowej i jej skutkach. Być może jest to efekt „aha”, bo w końcu od dawna o tym wiedzieliśmy, jednak w natłoku innych spraw nie zwracało się na to uwagi. Od kilku tygodni zastanawiamy się w Polsce i Niemczech, co jest przyczyną, że nasza pamięć jest tak odmienna, pamiętamy / lub nie chcemy pamiętać o tych samych wydarzeniach. W rocznicę wybuchu wojny uruchomiono w Niemczech internetową wystawę „Nieme świadectwa. Inwazja hitlerowskich Niemiec na Polskę w fotografiach i dokumentach” (Stumme Zeugnisse 1939. Der deutsche Überfall auf Polen in Bildern und Dokumenten), która jest poświęcona obrazowi początku wojny w świetle prywatnych dokumentów wytworzonych przez żołnierzy: zdjęć, dzienników, listów. Materiały tego typu były znane od dawna specjalistom, jednak umieszczenie ich w jednym miejscu tworzy nową przestrzeń odbioru. Wystawa godna jest odnotowania.
Historyzacja, kontekstualizacja i muzealizacja „trudnej historii”
W ostatnich latach zmienia się stosunek do „trudnej historii” w przestrzeni publicznej. Można spotkać różne formy obchodzenia się z nią. Od negacji przez obojętność po akceptację. Przed kilku tygodniami pisałem o Rzymie i ignorowaniu obecności pozostałości po okresie faszystowskim w tym mieście. Innym przypadkiem jest stolica Tyrolu Południowego, Bozen / Bolzano. Przebudowywane w latach międzywojennych na wzorcowe miasto faszystowskie, znalazło sposób na wpisanie w swą teraźniejszość tego rozdziału „trudnej historii”. Sprowadza się on do trzech określeń: historyzacja, kontekstualizacja i muzealizacja. Może stanowić też wzór do naśladowania w innych, także naszych polskich, przypadkach „trudnej historii”.
„Jesteś inny?”
„Du bist anders? / Jesteś inny?” pod takim tytułem kryje się ciekawa wystawa online, która przedstawia losy młodych ludzi różnych wyznań i narodowości w Europie w czasie II wojny światowej. Przygotowała ją Fundacja Pomnik pomordowanych Żydów w Europie / Stiftung Denkmal für ermordeten Juden Europas. Przedstawiono 37 biografii, w tym pochodzące z Polski. Projekt przygotowano bardzo starannie. Na stronie można znaleźć wyczerpujące informacje o każdej z osób, zaproponowano też osobne materiały dla nauczycieli. Wystawa może stanowić wzór nowoczesnego przybliżenia trudnej problematyki II wojny, postaw młodzieży z różnych krajów, uwrażliwienia na los innych grup niż własna. (więcej…)
Polski wkład na stulecie
We Wrocławiu w Muzeum Architektury prezentowana jest wystawa pt. „1918-2018: stulecie niepodległości. Polska – światu“. Autorem koncepcji jest znany filozof i historyk, prof. Krzysztof Pomian. W centrum ekspozycji umieścił on biografie wybitnych Polaków. Poprzez ich dokonania pokazany ma być polski wkład w rozwój cywilizacji na przestrzeni ostatniego stulecia. Elementem łączącym biograficzne opowieści jest oś czasu. Uzupełnieniem są różne przedmioty, które były związane z tymi osobami. Wystawę, na której nie brak ciekawych elementów, opuściłem jednak z mieszanymi uczuciami. Zawiera wprawdzie mnóstwo informacji (czasem aż za dużo…), ale sposób ich prezentacji nie odpowiada dzisiejszym wymogom i oczekiwaniom zwiedzającego, tak ucznia, jak i osoby w sile wieku. (więcej…)