Przygotowując się do wykładu z historii Niemiec po 1945 r., po raz kolejny sięgnąłem do pożegnalnego wystąpienia kanclerza Adenauera z 15 października 1963 r. Przed laty przetłumaczyłem je i opublikowałem w tomie „Adenauer a Europa”. Niestety, z powodu izolacji, nie posiadam egzemplarza tej książki w domu, nie mogę też znaleźć wersji elektronicznej w komputerze. Postanowiłem raz jeszcze przetłumaczyć to ważne wystąpienie. Lektura po latach, zwłaszcza w kontekście relacji między rządzącymi, większością parlamentarną a opozycją, nic nie straciła na aktualności.
