W Instytucie Badań Podręcznikowych w Brunszwiku ostatni raz byłem ponad dekadę temu. To miejsce dla mnie bardzo ważne. Tu stawiałem pierwsze kroki jako stypendysta, potem członek prezydium Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. Z biegiem czasu relacje rozluźniły się, rzadziej zajmowałem się sprawami podręcznikowymi. Byłem jednak w kontakcie z kolegami z tej placówki. Tak się wreszcie złożyło, że znów znalazłem się w progach Instytutu. Wiele w nim się zmieniło. Wprawdzie historyczna willa z zewnątrz wydaje się ta sama, jednak w środku dokonano rewolucyjnej przebudowy. W miejscu dawnego domu dla stypendystów powstał nowoczesny gmach biblioteki oraz osobny budynek biurowy. Kompleks udostępniono we wrześniu 2022 roku.
Digitale Geschichte für deutsche Schulen
Seit September vergangenen Jahres wird an ausgewählten Schulen in Nordrhein-Westfalen das erste digitale Lehrbuch für die Geschichte mit dem Titel: „Geschichte denken, statt Pauken“ getestet. Es wurde am Institut für digitales Lernen in Eichstätt von Historikern und Pädagogen, die mit der Arbeit an Schulen vertraut sind, konzipiert. Seit wenigen Tagen habe ich Zugang zu allen Teilen des Schulbuches und möchte meine ersten Eindrücke teilen. Die Autoren haben ein Kapitel ins Netz gestellt (Web-Adresse und Passwort gebe ich am Ende des Textes an).
Fundamenty dydaktyki historycznej
W ubiegłym roku wybitny niemiecki historyk i dydaktyk historii, prof. Bernd Schönemann, obchodził rocznicę 60 urodzin. Z tej okazji troje jego uczniów i współpracowników opublikowało tom z tekstami Jubilata. Zebrano w nim teksty ważne, choć może zbyt mało znane, rozproszone, wydane dość dawno. Mimo to nadal aktualne. Bernd Schönemann nie jest łatwym autorem, Jego teksty trzeba czytać z dużą uwagę. Stanowią one jednak – jeśli poświęci się im czas – niezłą przygodę intelektualną. Polskiego czytelnika mogą przede wszystkim zainteresować Jego rozważania o teorii dydaktyki historii (Geschichtsdidaktik) oraz kulturze historycznej (Geschichtskultur).
I wojna światowa w polskich i niemieckich podręcznikach do historii
I wojna światowa zajmuje w podręcznikach szkolnych do historii stosunkowo dużo miejsca. Poświęca się jej całe rozdziały. Autorzy w sposób szczegółowy omawiają przyczyny, uczestniczące w niej państwa, rewolucje w Rosji, zakończenie wojny i jej skutki. Moją analizą, mającą na celu znalezienie podobieństw i różnic w ujęciu tego zagadnienia, objąłem polskie i niemieckie podręczniki do historii. Wybrałem w tym celu podręczniki do gimnazjum i niemieckiego odpowiednika Sekundarstufe I. Kilka lat temu przeprowadzono w polskich szkołach reformę programu nauczania różnych przedmiotów, w tym historii. Zamiast całościowych kursów historii w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, pozostawiono jedynie dwa. Kurs w szkole podstawowej został niezmieniony, w gimnazjum historia obejmuje okres od starożytności do I wojny światowej. O wieku XX naucza się w pierwszej klasie liceum. Ponadto uczeń ma możliwość wybrać w następnych latach zajęcia poszerzające wybrane zagadnienia. Te zmiany w nauczaniu historii wywołały ożywioną dyskusję. Ich autorom zarzucano m.in., że ograniczają edukację historyczną młodych Polaków. Część dyskutantów nie zauważyła, że zmiana ta dała nauczycielom wreszcie możność dokładnego zapoznania uczniów z poprzednim, tak tragicznym i pełnym rozmaitych przemian stuleciem. Dotąd bowiem często wobec wizji zbliżających się egzaminów końcowych tematy te maksymalnie skracano, by mieć więcej czasu na powtórki.