Z pewnym opóźnieniem dotarł do mnie ostatni, 11 tom „Śląskich życia obrazków” (Schlesische Lebensbilder), prestiżowego wydawnictwa niemieckiego poświęconego wybranym biografiom osób związanych ze Śląskiem. Od ponad 90 lat wydaje je Historyczna Komisja Śląska. Tom ostatni ukazał się w 2012 r., jego redaktorem jest znany i ceniony badacz Śląska, szef jednej z niewielu katedr w Niemczech poświęconych tej problematyce, prof. Joachim Bahlcke ze Stuttgartu. W porównaniu z poprzednikami obecny tom ma wyraźnie większą objętość (w sumie ponad 600 stron). Każdy z 47 esejów biograficznych opatrzono ilustracją – podobizną bohatera, albo – jeśli taka się nie zachowała do naszych czasów – wizerunkiem z epoki, związanym z bohahterem tekstu (pieczęć, nagrobek, kart tytułowa dzieła, list lub podpis. Tom, w którego powstanie zaangażowani byli autorzy z Niemiec, Polski i Czech, wydatnie uzupełnia panteon ważnych postaci z dziejów Śląska.
Pomysł wydawania serii zrodził się niedługo po pierwszej wojnie światowej, w okresie, gdy region przechodził burzliwe zmiany i podziały. Friedrich Andreae, Max Hippe, Otfried Schwarzer i Heinrich Wendt, historycy zajmujący się dziejami Śląska, przekonali władze powstałej we Wrocławiu w 1921 r. Historycznej Komisji Śląska o potrzebnie zainicjowania i wydawania takiej publikacji. Pomysłodawcy chcieli nawiązać do badań pioniera śląskiej biografistyki, lekarza z wykształcenia Caspara Cunrada (1571-1633), który po wielu latach pracy opublikował trzytomowe dzieło „Opus biographicum universale”. Zamieścił tam ponad 300 biogramów znanych i cenionych poetów, pisarzy i naukowców, którzy działali w nadodrzańskiej krainie Odry. Jego dzieło kontynuował następnie syn, Heinrich Cunrad.
Foto: Strona domowa Historycznej Komisji Śląska
Pomysł czwórki inicjatorów spotkał się z akceptacją i w 1922 r. ukazał się pierwszy tom serii. Wydała go renomowana wrocławska oficyna Wilhelma Gottlieba Korna (do 1945 r. ukazały się tam cztery tomy). W centrum zainteresowania redaktorów nowej serii byli nie tyko naukowcy, lecz przedstawiciele różnych sfer życia społecznego, politycznego czy gospodarczego Śląska. Wydawcą serii była Komisja Historyczna Śląska.
Systematycznie powiększało się grono współpracujących autorów. Rozwój serii zahamował okres narodowosocjalistyczny, a przerwała II wojna światowa. Prace wydawnicze wznowiono dopiero pod koniec lat 60. w Würzburgu w oficynie Holzner-Verlag. Kolejny okres przyspieszonego rozwoju stał się zauważalny od początku XXI w. Był to efekt zacieśnienia współpracy między historykami czeskimi, niemieckimi i polskimi, którzy historii i współczesności Śląska nie postrzegali już w kategoriach „odwiecznej walki” i „rywalizacji” nacjonalizmów, lecz wspólnej przestrzeni kulturowej, której lepsze zbadanie i poznanie miało służyć tym trzem krajom.
Tom 11, wydrukowany w 2012 r., otwiera (zgodnie z przyjętym w serii układem chronologicznym) tekst o Piotrze Właście, którego autorem jest wrocławski mediewista średniego pokolenia, Stanisław Rosik. Natomiast poczet osobistości zamyka sylwetka prof. Karola Joncy, znanego i cenionego historyka prawa i doktryn historycznych i prawnych Uniwersytetu Wrocławskiego, zmarłego w 2008 r. Autorem biogramu jest młody niemiecki historyk, Maximilian Eiden. Każdy z tekstów zachowuje formę eseju naukowego. W wielu przypadkach autorzy wykorzystali do ich napisania wyniki prowadzonych przez siebie badań. Każdy esej zamykają wskazówki bibliograficzne i ewentualny wykaz najważniejszych dzieł autorstwa bohatera szkicu.
Tom został wydany przez Verlag Degener z Insingen bardzo starannie, zaopatrzony w twardą oprawę. Zawiera także wykaz zawartości wszystkich dotychczasowych części. Kolejny, pod wspólną polsko-niemiecką redakcją, ma trafić do rąk czytelników za dwa lata.
Schlesische Lebensbilder, Bd. XI, im Auftrag der Historischen Kommission für Schlesien, hrsg. von Joachim Bahlcke, Insingen 2012.
