Como, stolica prowincji o tej samej nazwie, jest miastem ładnym, ale skromnym w porównaniu ze słynnymi włoskimi citta. Sugerując się napotykanymi w mieście pomnikami, wywodziło się stąd bardzo niewiele osób znaczących w skali ponadregionalnej. Wielkim szacunkiem otoczony jest Alessandro Volta, pionier elektryczności. Oczywiście, nie zapomniano także, że kilka tygodni w mieście spędził Giuseppe Garibaldi. Pełen fantazji, niezmordowany rewolucjonista. We frontonie katedry po prawej i lewej stronie głównego wejścia znajdujemy rzeźby dwóch wybitnych polityków i pisarzy wczesnego Imperium Romanum. Pliniusz Starszy i Pliniusz Młodszy, dwaj poganie, wyrozumiale spoglądają na tłumy turystów różnych narodowości wlewających się do świątyni. Pliniusz Młodszy, w stroju średniowiecznego uczonego, nie przypominającym rzymskiej togi, wydaje się pewnie znakomitej większości turystów kolejnym średniowiecznym świętym. Kto z tego tłumu przed katedrą zna jego listy?
Foto: Como. Panorama miasta
Gaius Plinius Caecilius Secundus zwany także Minor – Młodszym (zmarły 113 n.e.) był rzymskim arystokratą, urzędnikiem państwowym, pisarzem. Urodził się w Comum Novum. Po śmierci ojca został adoptowany przez wuja, słynnego uczonego, Pliniusza Starszego. Żył w czasach kilku cesarzy. Jako dorosły człowiek odczuł grozę panowania Domicjana. Nie powielał stereotypu, jaki mamy na temat rzymskich warstw wyższych tych czasów. Znakomicie wykształcony, opanowany, przywiązany do tzw. rzymskich cnót, był wyróżniającą się postacią pośród szeregu nieciekawych, czy wręcz zdegenerowanych postaci tamtej epoki.
Swą karierę państwową rozwinął w czasach cesarza Trajana. Zakończył jako namiestnik cesarza w prowincji Bitynia i Pont. Zmarł przedwcześnie, zdążył jednak pozostawić na tyle obfitą spuściznę pisarską, że jej część przetrwała „ciemne wieki“ i stanowi dzisiaj fantastyczne źródło poznania pewnych aspektów epoki, ale przede wszystkim osobowości autora.
Foto: Pliniusz Starszy, fronton katedry w Como
Najważniejszą częścią ocalałego dorobku Pliniusza są listy. Wśród nich m.in. opis wybuchu Wezuwiusza i śmierci wuja i opiekuna, Pliniusza Starszego, który powstał dla słynnego rzymskiego historyka Tacyta. Uwagę przyciągają także, zwłaszcza miłośników sztuk pięknych antyku, w tym sztuki ogrodowej i architektury, opisy dwóch willi i otaczających je ogrodów. Wyjątkowo zainteresowano się nimi w XVIII i XIX wieku, kiedy kształtowała się teoria sztuki ogrodowej. Wielu jej znawców i miłośników próbowało na podstawie tekstu Pliniusza Młodszego sporządzić plan jego posiadłości. Był wśród nich także polski arystokrata, Stanisław Kostka Potocki.
Długo trwał spór, czy Pliniusz, tak dokładnie rozwodząc się o układzie i wyposażeniu willi, planie ogrodów, bogactwie roślinności, pisał o swojej rzeczywistej posiadłości, czy o idealnym założeniu stanowiącym model wyrażający ducha czasów i poglądów estetycznych.
Foto: Muzeum Alessandro Volty
Zainteresowanych postacią tego nietuzinkowego obywatela cesarskiego Rzymu odesłać można do całkiem sporej literatury w języku polskim, m.in. do prac Lidii Winniczuk czy powieści Jacka Hajduka.
Pana pomoc w uzupełnianiu i rozszerzaniu własnych zasobów pamięci jest jedyna w swoim rodzaju. A do ilu serdecznych wspomnień ludzi „którzy się minęli” i wydarzeń, co to „dawno, a czy prawda?” dzięki Pana artykułom można wrócić. Nieustannie dziękuję !!!!