Dialog narracji

Dobry stan stosunków polsko-niemieckich stał się czymś oczywistym. Świadczy o tym niezliczona ilość kontaktów, wspólnych projektów i stała wymiana na różnych płaszczyznach. Polska stała się na tyle interesująca dla zachodniego sąsiada, że powoli następuje weryfikacja negatywnych stereotypów.

Historia, pesymistyczne dziedzictwo wzajemnych relacji nie odgrywa – jak się wydaje – już decydującej roli. Było rzeczą zaskakującą, iż publikacja koncepcji przyszłej wystawy Fundacji \”Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie\” nie wywołała żadnej debaty, polska i niemiecka prasa ustosunkowała się do tej koncepcji w sposób wyważony i trzeźwy, nad komentarzami przeważało zwykłe informowanie. Taka reakcja nie byłaby do pomyślenia jeszcze przed kilkoma laty, kiedy właściwie każda wypowiedź w Niemczech na temat wypędzonych była dokładnie rejestrowana nad Wisłą i ostro krytykowana.

Polacy i Niemcy stoją właściwie dzisiaj przed całkiem innymi problemami. Myślą raczej o przyszłości Europy i jak mogą ją razem budować. Sprawy gospodarcze Starego Kontynentu zepchnęły wszystkie inne bilateralne problemy w cień.

Czy to oznacza, że wszystkie problemy historyczne i kontrowersje, przede wszystkim problem losów niemieckiej ludności w ostatnich miesiącach wojny i pierwszych latach po jej zakończeniu w Europie Środkowo-Wschodniej, które zajmowały polską i niemiecką opinię publiczną jeszcze przed laty, znalazły się na marginesie? Czy historia nie odgrywa rzeczywiście żadnej roli w aktualnych polsko-niemieckich debatach? Jak kształtuje się pamięć o polsko-niemieckiej przeszłości? Czy jest ona kultywowana, czy też spychana na obrzeża?

Tymi problemami zajęli się studenci i doktoranci trzech uczelni w Polsce i Niemczech w czasie specjalnych zajęć dydaktycznych. Były one generalnie poświęcone różnym formom pamięci, oraz sposobom jej prezentacji w obu krajach. W projekcie wzięły udział Uniwersytety we Wrocławiu, Marburgu i Heidelbergu. Do niemieckich księgarń wchodzi dokumentacja przemyśleń i dyskusji uczestników projektu. Ich punktem kulminacyjnym była wspólna podróż studyjna, która młodych ludzi z obu krajów wiodła z Wrocławia do Krzyżowej, potem Auschwitz i Krakowa, aż końcu do Warszawy (w sumie w projekcie wzięło udział 25 osób, 6 studentów i doktorantów z Wrocławia, 9 z Heildelbergu i 10 z Marburga). Kierownikami projektu byli: Wolfgang Form (Marburg), Kerstin von Lingen (Heidelberg) oraz Krzysztof Ruchniewicz (Wrocław). Podczas wspólnego podróżowania studenci i doktoranci mieli okazję do licznych rozmów i spotkań, także ze świadkami wydarzeń. Większość z Niemców była po raz pierwszy w Polsce. Poziom prac przygotowanych przez uczestników oraz sposób ujęcia zachęcił nas do podjęcia starań o ich druk. Stroną edytorską zajęło się wydawnictwo Silesia Nova z Drezna. Można wyrazić nadzieję, że książka ta znajdzie w Niemczech licznych czytelników i zaoferuje nowe impulsy do dyskusji.

Narrative im Dialog. Deutsch-polnische Erinnerungsdiskurse, wyd. przez Wolfganga Forma, Kerstin von Lingen, Krzysztofa Ruchniewicza, Dresden: Neisse Verlag, 2013, ss. 408.