Wydawało się, że już wszystko wiemy o wybuchu II wojny światowej i jej skutkach. Być może jest to efekt „aha”, bo w końcu od dawna o tym wiedzieliśmy, jednak w natłoku innych spraw nie zwracało się na to uwagi. Od kilku tygodni zastanawiamy się w Polsce i Niemczech, co jest przyczyną, że nasza pamięć jest tak odmienna, pamiętamy / lub nie chcemy pamiętać o tych samych wydarzeniach. W rocznicę wybuchu wojny uruchomiono w Niemczech internetową wystawę „Nieme świadectwa. Inwazja hitlerowskich Niemiec na Polskę w fotografiach i dokumentach” (Stumme Zeugnisse 1939. Der deutsche Überfall auf Polen in Bildern und Dokumenten), która jest poświęcona obrazowi początku wojny w świetle prywatnych dokumentów wytworzonych przez żołnierzy: zdjęć, dzienników, listów. Materiały tego typu były znane od dawna specjalistom, jednak umieszczenie ich w jednym miejscu tworzy nową przestrzeń odbioru. Wystawa godna jest odnotowania.
Miejsce pamięci i edukacji
Odwiedziłem dzisiaj miejsce pamięci poświęcone eksterminacji francuskich Żydów (Mémorial de la Shoah). To ważny punkt na mapie komemoratywnej Paryża i Francji. Tworzy je kilka części. W czasie mojego pobytu odbywały się w nim lekcje historii. Jest to więc miejsce żywe, odwiedzane przez kolejne generacje Francuzów. (więcej…)
Róża Luksemburg w podręcznikach polskich i niemieckich
Sto lat temu zamordowano w Berlinie lewicową działaczkę Różę Luksemburg. Jak funkcjonuje ta skomplikowana postać, istotna dla historii Polski i Niemiec, jak się o niej pisze i ją pamięta? W kolejnych wpisach będę wracać do tych tematów. Pierwszy wątek to zawartość podręczników szkolnych, których używa się w szkołach polskich i niemieckich. Można zauważyć tu znaczące różnice. (więcej…)
Pamięć po komunizmie
Jaka jest pamięć o ofiarach reżymu Lenina i jego następców w dawnych krajach komunistycznych i na świecie? W jaki sposób się przejawia? Jakie charakterystyczne elementy komemoracji są widoczne? Na te pytania próbują odpowiedzieć trzy autorki: Anna Kaminsky, Ruth Gleinig i Lena Ens starannie wydanej publikacji pt. „Muzea i miejsca pamięci. Pamięć o ofiarach komunistycznych dyktatur”. Właśnie trafiała ona do niemieckich księgarni. Z W książce zajęto się 119 miejscami pamięci z 35 państw, w tym Polski. (więcej…)
Groby i pamięć
1 listopada myślami jesteśmy z naszymi zmarłymi, krewnymi, przyjaciółmi, znajomymi. Odwiedzamy ich groby, spotykamy się z rodziną i wspominamy. Część z nas odbywa także te wyjątkowe doroczne wędrówki, w czasie których zatrzymujemy się przy różnych mogiłach, czytamy napisy nagrobne osób nam nieznanych, a jednak jakoś bliskich, rekonstruujemy w myślach ich losy. Tradycją Uniwersytetu Wrocławskiego stało się zapalanie symbolicznego znicza na grobach osób związanych z naszą Alma Mater. Pieczę nad akcją od trzech lat sprawuje Uniwersytecki komitet ds. opieki nad grobami osób zasłużonych dla UWr, a o sprawne jej przeprowadzenie dba Kamilla Jasińska. Uruchomiono stronę internetową, a w tym roku opublikowano też Przewodnik po cmentarzu św. Wawrzyńca, na którym spoczywa wielu pracowników naszej uczelni.