Przyzwyczailiśmy się już do form upamiętnienia osób czy wydarzeń, które umieszcza się pod naszymi stopami, po prostu w chodniku. Najbardziej znanym jest projekt niemieckiego artysty, Güntera Demniga, „Stolpersteine”, który ma przypominać osoby i miejsca śmierci europejskich Żydów. Wykonane przez artystę charakterystyczne „kostki” znaleźć można w wielu miastach Niemiec i innych krajach europejskich, także w Polsce. Takim prostym znakiem hołdu, wbudowanym w zwykłe elementy ulicznej infrastruktury jest upamiętnienie poświęcone ofiarom ataku terrorystycznego w Berlinie w grudniu 2016 roku (rana w ziemi). Jest to jedno z najnowszych rozwiązań o charakterze komemoratywnym w krajobrazie tego miasta. (więcej…)
Pamięć Breslau w Berlinie
Od drugiej połowy lat 90. XX wieku realizowanych jest w Berlinie projekt „wyboje“ (Stolpersteine). Skończyłem właśnie pracę nad krótkim artykułem poświęconym związkom Wrocławia i Berlina. W trakcie kwerendy trafiłem na stronę berlińską stronę internetową poświęcona tamtejszym „wybojom”. Wyszukiwarka pozwoliła szybko odnaleźć osoby upamiętnione w ten sposób, a które urodziły się w Breslau. W większości są to Żydzi, których ze stolicy Niemiec deportowano do obozów zagłady lub innych miejsc straceń. Współczesnym berlińczykom ich postacie przypominają te niewielkie kostki. Na stronie można znaleźć szczegółowe informacje o osobach wywodzących się z naszego miasta.
Demokratyzacja pamięci
Przed kilku tygodniami byłem w Halle. W programie było m.in. zwiedzanie miasta. Mój przewodnik spóźniał się, toteż sam rozpocząłem poznawanie Halle. Moją uwagę zwróciły wmontowane w kamień chodnika mosiężne plakietki (tzw. Stolpersteine), które przypominały deportowaną rodzinę żydowską, która pochodziła z Polski. Zrobiłem zdjęcie.