Rzadko wypowiadam się w aktualnych sprawach. Są lepiej do tego przygotowane osoby. Dla historyka zanurzonego w przeszłości zajmowanie jednoznacznego stanowiska w sprawach bieżących nie zawsze jest szczęśliwe. Można łatwo otrzymać łatkę ideologa. Wykorzystując przykłady z historii, zwłaszcza te mniej znane, możemy bez większych problemów uzasadnić taką czy inną kwestię. Jednak po Mówił o tym w Berlinie w 2011 r. nasz minister spraw zagranicznych, Radosław Sikorski. postanowiłem zaryzykować. Dotyczy on słabości naszego sąsiada w zderzeniu z bezpardonową polityką Kremla. Brak przygotowania Niemiec do ewentualnego konfliktu w Europie, porzucenie myślenia w kategoriach strategicznych czyni z nich mało wiarygodnego partnera. Grozi wręcz przekreśleniem wysiłku powojennych pokoleń, by wyciągnąć jednoznaczne konsekwencje z wywołanych przez siebie wojen i zbudować demokratyczne Niemcy.
(więcej…)
Chwila radości i (za)dumy
Alfabet profesora
W tych dniach do rąk czytelników trafiła niewielka książka, zawierająca wybór tekstów Bronisława Geremka, historyka-mediewisty, polityka i męża stanu, gorącego orędownika zjednoczenia Europy. \”Profesor to nie obelga\”, tytuł bardzo śmiały jak na dzisiejsze czasy. Teksty zestawił Jacek Głażewski, a wstępem poprzedził kolejny wybitny historyk średniowiecza, były minister edukacji i rektor UW, Henryk Samsonowicz. Teksty, ułożone alfabetycznie, tworzą mozaikę wypowiedzi i przemyśleń Profesora na różne tematy. Mają one charakter poważny, ale i nie brakuje wśród nich pisanych z lekkim przymrużeniem oka. Otrzymaliśmy świetną, błyskotliwą pozycję, która pozwala raz jeszcze wejrzeć w sposób myślenia i postrzegania tego wielkiego historyka. Jego rozważania o Europie, historykach, komunizmie, lustracji, politykach powinny na trwałe wpisać się do kanonu często czytanych i przytaczanych tekstów, zwłaszcza przez młodych adeptów historii.
Zmiana paradygmatu w relacjach polsko-niemieckich
Przed kilku laty jeden z bardziej znanych karykaturzystów niemieckich Walter Hanel użył do przedstawienia stanu relacji polsko-niemieckich przełomu XX i XXI w. wydawnictwie Nathan i Klett Verlag. Po jednej stronie stał niemiecki Michael i trzymał w rękach budynek, na którym można było odczytać napis Centrum przeciwko Wypędzeniom. Po drugiej stronie mostu, obrażony i patrzący z ukosa, stał Polak. Most pod krokami Niemca stąpającego w kierunku Polaka i wołającego „Hallo, partnerze!” zaczynał niebezpiecznie pękać. Wydawało się wówczas, że rzeczywiście w stosunkach polsko-niemieckich źle się dzieje. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy były bez wątpienia kontrowersje dotyczące przeszłości, szczególnie XX-wiecznej.
Trzy krawaty … Szkic do przemówienia
Jedną z ostatnich czynności służbowych (Diensthandlung) Hansa Golombka, kierownika wydziału Europy Środkowo-Wschodniej w Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD) przed odejściem na emeryturę było przekazanie mi trzech krawatów z logo DAAD: żółtego, niebieskiego i czerwonego. Krawaty nadeszły, a zatem powinny zawisnąć… nie było już możliwości wykrętu. Z żółtym w kieszeni wybrałem się więc do stolicy, by uczestniczyć w pożegnaniu Hansa.