10 lutego minęła 80 rocznica pierwszej deportacji obywateli polskich w głąb ZSRR. Objęła ona 140 tys. osób, w większości Polaków. W mediach społecznościowych odnotowano tą datę. Podano podstawowe informacje, opatrzono je zdjęciami. Mało kto jednak sprawdził pochodzenie niektórych zdjęć. Opisano je błędnie, w rzeczywistości ukazują coś innego. Mylne informacje przekazały też niektóre polskie placówki zagranicą. Wystarczyło zadać sobie nieco trudu i sprawdzić w internecie.
Za kilka dni, 27 lutego, przypada 75. rocznica rocznica ostatniej deportacji Żydów z Niemiec (tzw. stara Rzesza) do KL Auschwitz. Wtedy też doszło do wystąpienia w centrum Berlina, który do historii przeszedł jako „protest kobiet” przy Rosenstrasse. Trwał przez tydzień, wzięło w nim udział ok. 200. osób. Protestowano przeciwko zatrzymaniu żydowskich członków tzw. małżeństw mieszanych. Wydarzenia te, bez precedensu w III Rzeszy, były dowodem wielkiej odwagi cywilnej, do dzisiaj budzą też duże zainteresowanie. (więcej…)
Ostatnio trafiły do mnie trzy tomy pod wspólnym tytułem „Młodzież wobec historii“, których celem jest dokumentacja działań odnoszących się do trudnej przeszłości, rozliczenia jej i upamiętnienia niewinnych ofiar politycznej przemocy. Od ponad 10 lat prowadzi je grupa osób zaangażowanych w inicjatywy oddolne w Polsce i Rosji. Jest to ciekawy, ale też inspirujący przykład, podjęcia współpracy na poziomie lokalnym, w której aktywnymi uczestnikami są przede wszystkim młodzi ludzie, uczniowie szkół średnich. Po stronie polskiej są to osoby związane z Oddziałem Związku Sybiraków oraz nauczyciele i uczniowie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Bystrzycy Kłodzkiej. Po stronie rosyjskiej uczniowie i nauczyciele szkół średnich z obwodu archangielskiego i Republiki Komi (Workuta) oraz działacze organizacji zajmujących się upamiętnieniem ofiar stalinizmu z Sankt Petersburga i Workuty. Wsparcia inicjatywie udziela Konsulat Generalny RP w Sankt Petersburgu.
Najkrótszy możliwy wykład dotyczący historii Polski w XX w. musiałby skoncentrować się na trzech datach: 1918 r., 1939 r. i 1989 r. Pierwsza z nich to data odrodzenia państwa polskiego po ponad stuletnim okresie rozbiorów między trzech sąsiadów Rosję, Niemcy i Austrię. Druga data to agresja niemiecka na Polskę, która rozpoczęła konflikt ogólnoeuropejski, a wkrótce globalny. W dodatku zwycięstwo, które nadeszło po sześciu latach w przypadku Polski było co najwyżej połowiczne. Wojna zakończyła się ogromnymi zmianami terytorium Polski i uzależnieniem od ZSRR. Wreszcie trzecia data: to czas upadku komunizmu i odzyskania przez Polskę suwerenności. „Krótki wiek XX” dla Polaków to zatem długi marsz ku wolności w wymiarze państwa, jak i pojedynczego obywatela. Brak niepodległości oznaczał bowiem także brak lub głębokie ograniczenie podstawowych swobód obywatelskich.
Przed kilkoma tygodniami obchodziliśmy rocznicę początku deportacji z Kresów Wschodnich w głąb ZSRR. Ukazały się artykuły prasowe, nadano historyczne programy w telewizji. W sposób właściwie niezauważony przeszła jednak bardzo ważna informacja o budowie nowego muzeum historycznego w Białymstoku. Już w przyszłym roku ma tam powstać Muzeum Pamięci Sybiru poświęcone dziejom zesłań, deportacji oraz pobytu Polaków i innych narodowości we wschodnich i północnych częściach Rosji/ZSRR. Konkurs na aranżację stałej ekspozycji wygrała belgijska pracownia Tempora SA. Wizualizację przyszłej wystawy można obejrzeć w internecie.
professor of modern history, blogger - @blogihistoria and podcaster - @2hist1mikr. Personal opinion
